Arabistan, Tebuk/Hisma حسمی ‘da Ebu Muhammed Amr bin Râfi’a ait 6 Rebiülâhir 44/ 7 Temmuz 664 Tarihli çok önemli erken İslâmi dönem kaya yazıtı ve tercümesi

 








Arabistan, Tebuk/Hisma  حسمی ‘da Ebu Muhammed Amr bin Râfi’a ait 6 Rebiülâhir 44/ 7 Temmuz 664 Tarihli çok önemli erken İslâmi dönem kaya yazıtı ve tercümesi

 

Bu çok çok değerli keşiflerinden ve paylaşımlarından dolayı Arkeolog/Epigrafist/Tarihçi

 فريق الصحراء

@AlsahraTeam 'a teşekkürü borç biliriz

 

شكراً جزيلاً لفريق الصحراء 

@AlsahraTeam

لأجل اكتشافاتهم و تغريداتهم و مشاركاتهم و قراءتهم القيّمة للنقوش الاسلامية المبكرة

 

https://alsahra.org/2025/01/%d8%a7%d9%84%d8%b1%d8%ad%d9%84%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%ae%d8%a7%d9%85%d8%b3%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%89-%d8%ad%d8%b3%d9%85%d9%891/

 



 



انا ابو محمد عمر

و بن رفع اسل

ربي رضاه و

كتبت لخمس ليل

خلون من شهر ربيع

الاخر من سنة

اربع واربعين

 

Ben Ebu Muhammed Amr bin Râfi’ , Rabbimden Rızâsını diliyorum. Ve (bunu) kırk dört senesinde Rebîülâhir ayından beş gece geçmişken yazdım.

 







تعليق فريق الصحراء حفظهم الله

 

النص كاملاً: أنا ابو محمد عمرو بن رافع اسأل ربي رضاه , وكتبت لخمس ليال خلون من شهر ربيع الآخر من سنة اربع  واربعين.

يلاحظ في السطر الأخير تقاطع عصا الألف من “اربعين” مع ذيل النون من “من

كم فرحنا بهذا النقش ! فهو نقش مهم  جداً وجدناه في طرف جبل صغير قريب من الدرب ويصلح استراحة, الصبغة الصحراوية ضعيفة لكن النقش واضح على الطبيعة لأنه محفور بشكل جيد والصور لا تعطيه حقّه. وقد زرناه مساء ثم جئنا صباح يوم آخر لتصويره فلم نجد فرقا في الوضوح.

وهذا النقش المبكر يتميز بأنه ذكر اليوم والشهر وهذه ظاهرة جديدة في النقوش العربية لم يسبق اليها  لكنها ولا شك صيغة معروفة في الرسائل البريدية ذلك الزمن. والتاريخ يوافق  ٧\٧\٦٦٤م  اي السابع من يوليو -تموز- اي في فصل الصيف وهذا مهم لنا فقد حققنا ان درب حسمى هو الدرب المفضّل للمسافرين بين الحجاز وبين مصر والشام لأنه مرتفع وطقسه الطف بكثير من حر تهامة حيث الدرب الساحلي والظل متوافر على طول الدرب:

هذا ثالث أبكر نقش  نعثر عليه في حسمى:

الأول: نقش عام ثلاثين,

والثاني نقش عام ثلاثة واربعين

وهذا النقش بعده بعام 

ملخّص : النقوش الإسلامية المؤرخة قبل سنة  ٥٠هـ

ملاحظات

المكتشف / الناشر

الموقع

الكاتب

العام الهحري

د  علي غبان

؟هيئة التراث

قرب العلا

الجحفة

زهير

زهير

24

نقشين

مجلة اطلال عدد18

وله صور حديثة

كاواتوكو؟

نجران -الخشيبة

عبد الله

27

رابط

فريق الصحراء

حسمى

عبد الله

30

المتحف الاسلامي بالقاهرة

حسن الهواري

مصر

عبدالرحمن الحجري

31

كتاب نقوش حسمى

فريق الصحراء

حسمى

شريح

43

هذه الصفحة

فريق الصحراء

حسمى

عمرو بن رافع

44

 

ورغم ان الاسم : عمرو بن رافع  ثنائي ومتكرر ولا يمكن الجزم بكاتبه  لكن هناك شخص له ذكر تنطبق عليه الشروط المكانية والزمانية , هذا الشخص قال عنه في تهذيب التهذيب لابن حجر: عمرو بن رافع العدوي، مولى عمر. وقيل مولى  حفصة ام المؤمنين.

وهو كاتب مشهور بالكتابة  ففي كتاب شرح مشكل الاثار للطحاوي هذه الرواية المهمة التي تدل على ان عمراً بن رافع اشتهر بأنه كاتب: :  حدثنا علي بن معبد قالحدثنا يعقوب بن إبراهيم بن سعد قال: حدثنا أبيعن ابن إسحاق قالحدثني أبو جعفر محمد بن علي , ونافع مولى عبد الله بن عمر أن عمرو بن رافع مولى عمر بن الخطاب رضي الله عنه حدثهما أنه كان يكتب المصاحف على عهد أزواج النبي صلى الله عليه وسلمفقالاستكتبتني حفصة ابنة عمر زوج النبي صلى الله عليه وسلم مصحفاوقالت ليإذا بلغت هذه الآية من سورة البقرة فلا تكتبها حتى تأتيني فأملها عليك كما حفظتها من رسول الله صلى الله عليه وسلم ،

وروى عنهزيد بن أسلم، ونافع مولى ابن عمر، وأبو سلمة بن عبد الرحمن، وأبو جعفر محمد بن علي بن الحسين ..ذكره ابن حبان في “الثقات” 

قلتذكره البخاري وحقّق صحة اسمه فقال: ” قال بعضهم: عمر بن رافع، ولا يصح، وقال بعضهمأبو رافع وقال ابن الحذاءلعمرو بن رافع هذا عقب، وربما انتسبوا في لخم.

قلت فالشروط الزمنية تنطبق عليه  فهو تابعي من القرن الأول وهو مشهور بالكتابة وهو من لخم ولخم  من عرب الشام فله صلة تضطره للمرور بدرب حسمى والله أعلم

 

Bu yazıt, gün ve ayını belirtmesi ile temayüz eden/ayrıcalıklı erken İslâmi dönem yazıtlarındandır. Daha önce bu kadar erken döneme ait yazıtlarda bu şekilde detaylı tarih kaydına rastlanılmamıştı. Buradaki tarih (Kırk dört Senesi Rebiülahir ayından beş gece geçmişken)  6 Rebiülâhir 44/ 7 Temmuz 664 Pazar günü Tarihine, yaz ortasına tekabül etmektedir. Hisma Geçidi Hicaz, Mısır-Şam arasında seyahat edenleri için en uygun geçittir. Zira, irtifa’ı yüksek bir mevki olup havası Tehâme’nin sıcaklığına göre daha serin ve latiftir. Sahile yakın ve gölgelik alanları da fazladır.

Bu bizim Hisma’da bulup keşfettiğimiz en erken döneme ait üçüncü kaya yazıtıdır. Daha öncekiler Hicri 30 ve Hicri 43 Tarihliydi.

 

Bu şekilde Hicri 50 Senesi önesine tarihli olup bulunan erken İslâmi dönem kaya yazıtlarını şöyle sıralayabiliriz:

 

Ali Ğabbân’ın El-Ula yakınlarında keşfettiği Züheyr’e ait H. 24 Tarihli yazıt

https://mufity.blogspot.com/2020/10/arabistanda-medine-i-munevverenin.html

 

Yine Züheyr’e ait Cuhfe’de bulunan aynı tarihli başka bir yazıt

 

https://mufity.blogspot.com/2022/05/medine-i-munevverede-yeni-cok-onemli.html

 

Necran/El-Haşîbe’de bulunan H. 27 Tarihli Abdullah’a ait yazıt

 

Tebuk/Hisma’da  فريق الصحراء @AlsahraTeam ‘in bulup keşfettiği 30 Tarihli Abdullah’a ait yazıt

 

https://mufity.blogspot.com/2022/05/arabistan-tebuk-hisma-da-muhtemelen.html

 

https://alsahra.org/2018/05/%D9%86%D9%82%D9%88%D8%B4-%D9%85%D8%A4%D8%B1%D8%AE%D8%A9-%D9%85%D9%86-%D8%AD%D8%B3%D9%85%D9%89/

 

 

Mısır-Kahire İslâm Eserleri Müzesinde bulunan Abdurrahman El-Hicazi/El-Hicrî’ye ait Cemaziyel Ahir 31 Tarihli Mezar Şâhidesi

 

https://mufity.blogspot.com/2021/02/msr-kahirede-islam-eserleri-muzesinde.html

 

Tebuk/Hisma’da  فريق الصحراء @AlsahraTeam ‘in bulup keşfettiği Beni Adiy’nin âzadlısı Şureyh’e ait 43 Tarihli yazıt

 

https://mufity.blogspot.com/2021/04/arabistan-tebuk-hisma-da-muhtemelen.html

 

 

Tebuk/Hisma’da  فريق الصحراء @AlsahraTeam ‘in yeni bulup keşfettiği Ebu Muhammed Amr bin Râfi’a ait 6 Rebiülahir 44/7 Temmuz 664 Pazar tarihli bu yazıt

 

https://alsahra.org/2025/01/%d8%a7%d9%84%d8%b1%d8%ad%d9%84%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%ae%d8%a7%d9%85%d8%b3%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%89-%d8%ad%d8%b3%d9%85%d9%891/

 

 

Amr bin Râfi’  عمرو بن رافع  adı mükerren kullanılan adlardan birisi olmasına karşın, İbn Hacer El-Askalani’nin تهذيب التهذيب kitabına göre zaman ve mekan şartlarları ile yazıt sahibine intibak eden Hz. Ömer (R.A) veya Hz. Hafsa (R. Anha.) Vâlidemizin âzadlısı Amr bin Râfi’ El-Adevî bulunmaktadır. 

Tahavi’nin Müşkilu’l-Âsâr Şerhine göre Amr bin Râfi’ kitabet/kâtiplikle meşhur olmuş. Buradaki rivayete göre Hz. Peygamber’in Ezvâc-ı Tâhiratı uhdesinde Mesâhif-i Şerifeler kitâbet edermiş. Ondan gelen rivayete göre” Hz. Ömer’in kızı ve Reslullah (S.A.V)’ın Zevcesi Hafsa benden bir Mushaf yazmamı taleb etti. Ve dedi ki: “ Bakara Suresinde şu Âyet-i Kerimeye geldiğinde bana getirmeden yazma. O Âyet-i Kerimeyi Resulullah (S.A.V)’tan işitip hıfz ettiğim şekilde sana imlâ ettireceğim”

Amr bin Râfi’ Siqa hadis ravilerinden olup kendisinden Zeyd bin Eslem, İbn Ömer’in âzadlısı Nâfi’, Ebu Seleme bin Abdirrahman, Ebu Ca’fer Muhammed bin Alî bin El-Hüseyn (İmam Muhammed El-Bâkır) rivâyette bulunmuştur.

İbn Hibbân Amr bin Râfi'i Es-Siqât’ta zikretmiştir.

İmam Buhari Tarihinde ismini tashih ederek Ömer olmadığını, Amr olduğunu tahkik etmiştir:


https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b9%d9%85%d8%b1%d9%88-%d8%a8%d9%86-%d8%b1%d8%a7%d9%81%d8%b9-%d9%85%d9%88%d9%84%d9%89-%d8%b9%d9%85%d8%b1-%d8%a8%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%ae%d8%b7%d8%a7%d8%a8/


https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b9%d9%85%d8%b1%d9%88-%d8%a8%d9%86-%d8%b1%d8%a7%d9%81%d8%b9/



 

 

 

 


Yorumlar

Popüler Yayınlar