Medine-i Münevvere, Uhud Dağı tepelerinde Hz. Resul-i Ekrem (S.A.V)’in zevcelerinden Ümmu Habîbe (R.Anha)’nın âzadlısı Nâfi’ ve Ashâb-ı Kirâm’dan Şurahbil bin Hasene’nin vâlidesi Ümmu Şurahbil Hasene’nin âzadlısı Ebu Said’e ait erken İsllâmi dönem kaya yazıtları ve tercümeleri
Medine-i Münevvere, Uhud
Dağı tepelerinde Hz. Resul-i Ekrem (S.A.V)’in zevcelerinden Ümmu Habîbe (R.Anha)’nın
âzadlısı Nâfi’ ve Ashâb-ı Kirâm’dan Şurahbil bin Hasene’nin vâlidesi Ümmu
Şurahbil Hasene’nin âzadlısı Ebu Said’e ait erken İslâmi dönem kaya yazıtları
ve tercümeleri
Bu çok çok değerli
keşiflerinden ve paylaşımlarından dolayı dostumuz, Üstad Ebu Abdillah Muhammed
El-Muğazzevî
نوادر الآثار والنقوش
@mohammed93athar 'a
teşekkürü borç biliriz
شكراً جزيلاً للسيّد
الاستاذ الفاضل ابي عبد الله محمّد المغذّوي
@mohammed93athar
لأجل اكتشافاته و
تغريداته و مشاركاته و قراءته القيّمة الصحيحة للنقوش الاسلامية المبكّرة
https://x.com/mohammed93athar/status/1775310902666928389
اللهم
اغفر لنفع
مولی أمّ حبيبة
Allahım! Ümmu Habîbe’nin
âzadlısı Nafi’i mağfiret eyle/bağışla
أنا عبدالرحمن
Ben Abdurrahman
أنا ابو
سعيد مو
لی أمّ شر
حبيل حسنة
Ben, Ümmu Şurahbil
Hasene’nin âzadlısı Ebu Said
و أضاف الاستاذ المغذّوي:
للأسف لم أقف على ذكر
لنافع وأبو سعيد
فيما اطلعت عليه من
مصادر
ومولاته أمـ حبيـبة هي
: أم المؤمنين أم حبيبة بنت أبي سفيان
صخر بن حرب بن أمية بن
عبد شمس رضيالله عنها
زوجة النبي ﷺ اسمها رملة
كانت من مهاجرات الحبشة
مع زوجها عبيد الله بن
جحش فمات عبيد الله عنها متنصرا
وتزوج رسول الله ﷺ أم
حبيبة وعقد له عليها النجاشي
أمهر عنه أربعمائة
دينار وقيل:
إن عثمان بن عفان رضي
الله عنه أنكح رسول الله ﷺ أم حبيبة
وذلك أن أمها صفية بنت
أبي العاص أخت عثمان بن أبي العاص
عمة عثمان بن عفان
وقيل: ولي عقدة نكاحها خالد بن سعيد
بن أبي أحيحة وبعث بها
النجاشي مع شرحبيل ابن حسنة
وتوفيت في ولاية معاوية
رضي الله عنها سنة ثنتين
وقيل: أربع وأربعين .
ومن مواليها رضي الله
عنهم أجمعين :
أبو الجراح وعبدالرحمن
بن الزجاج وعبدالله بن مبشر
وزيد بن أبي عتاب وأبو
صالح وعبدالله بن إبراهيم بن عبدالرحمن
وعبدالله بن تمام
وعبدالرحمن بن بزرج الفارسي وإسحاق بن بزرج
الفارسي المصري وسالم
بن شوال ومسلم بن زياد القرشي .
وأم شرحبيل مولات أبي
سعيد رضي الله عنهما هي :
حسنة أم شرحبيل بن حسنة
وهو ابن عبد الله بن المطاع بن عمرو الكندي.
أسلمت بمكة قديماً
وَبايعت وَ هاجرت إلى أرض الحبشة الهجرة الثانية
مع ابنها شرحبيل بن
حسنة .
يقول محمد بن إسحاق
رحمه الله: لما قدم المهاجرون من الحبشة مع جعفر
نزل شرحبيل بن حسنة مع
أخويه لأمه: جنادة وجابر
على بني زريق ثم هلك
جنادة وجابر في خلافة عمر بن الخطاب
فتحول شرحبيل بن حسنة
إلى بني زهرة فحالفهم
فخاصمه أبو سعيد بن
المعلى الزرقي إلى عمر
وقال: حليفي ليس له أن
يتحول عني إلى غيري
فقال شرحبيل: ما كنت
حليفا إنما نزلت مع أخوي في ربعهما، وفي قومهما
وكانا أحب الناس إلي،
وأقربه بي رحما، فلما هلكا اخترت لنفسي فحالفت
من أردت فقال عمر: يا
أبا سعيد: إن جئت ببينة، وإلا فهو أولى لنفسه
فلم يأت أبو سعيد على
حلفه ببينة
فثبت شرحبيل ابن حسنة
في بني زهرة بن كلاب .
ومن بني زهرة الصحابي أزهر
بن عبدعوف رضي الله عنه
وأبنائه المطلب وطليب
وعبدالله وسليمان وعبدالرحمن رضي الله
عنهم أجمعين ومن خلال
رحلاتي التوثيقية في أودية المدينة
وجدت فائدة نفيسة تتفق
مع ما ذكره محمد بن إسحاق رحمه الله
عن تحول شرحبيل بن
حسنة رضي الله عنه إلى بني زهرة
وهي أن جميع نقوش آل شرحبيل
بن حسنة
تقع بجوار نقوش آل عبدالله
وعبدالرحمن والمطلب
أبناء أزهر بن عبدعوف
الزهري القرشي
وهي من نقوش العوائل
التي تؤكد إستقرارهم
في هذا الوادي مع
جيرانهم آل معتب بن أبي لهب
رضي الله عنهم أجمعين
ومنهم : ربيعة بن عبدالله
بن شرحبيل بن حسنة
حليف بني زهرة والده
محدث تابعي لم يلحق الرواية عن أبيه
وروى عن عثمان وعن عبدالرحمن
بن أزهر
ووفد على معاوية في
المدينة
وإسماعيل ابن إبراهيم
ابن عبدالله ابن شرحبيل بن حسنة
وعبدالله ابن إسماعيل
ابن محمد ابن عبدالله ابن شرحبيل ابن حسنة
رضي الله عنهم أجمعين
آميــــن آميــــن رب العالمين
Maalesef kaynaklarda yazıt
sahipleri gerek Nâfi’ gerekse Ebu Said’e
ait bir kayda rastlanmamıştır.
Ümmu Habîbe (R.Anha) Hz. Resûl-i Ekrem (S.A.V)’in zevcelerinden , ezvâc-ı tâhirâttan, Ümmu’l-mü’minîn olup, Emevilerden Ebu Süfyan bin Harb’in kızıdır. İsmi Remle’dir. İlk zevci Ubeydullah bin Cahş ile birlikte Habeşistan’a hicret edenlerdendir. Kocası Ubeydullah bin Cahş Habeşistanda tanassur edip, Hristiyanlığa geçiş yapıp orada Hristiyan olarak vefat etmiştir. Sonraları Hz. Peygamber (S.A.V)’in dâvetiyle Müslüman olan Necaşî Ümmu Habibe’yi Hz. Resûl-i Ekrem’e zevce olmak üzere, mihrini de 400 Dinar olarak belirleyerek Ca’fer bin Ebi Tâlib (R.A) ile birlikte Medine’ye göndermiştir. Rivâyete göre Ümmu Habîbe Remle’nin nikahı dayısının oğlu Hz. Osman (R.A) tarafından akd edilmiştir. Ümmu Habîbe’nin vâlidesi Hz. Osman’ın (R.A) halasıdır. Yine başka bir rivâyette Ümmu Habîbe’nin nikahta velisi Hâlid bin Said bin Ebi Uhayha (R.A) olmuştur. Necaşi Ümmu Habîbe’yi Şurahbil bin Hasene’nin bulunduğu Müminlerle birlikte Medine’ye göndermiştir. Ümmu Habîbe (R.Anha) Hicri 42 veye 44 senesinde kardeşi Muaviye bin Ebi Süfyan döneminde vafat etmiştir.
Ümmu Habîbe Remle’nin
âzadlıları/Mevâlisi olarak kayıtlarda şu isimler yer almıştır:
Ebu’l-Cerrâh, Abdurrahman
bin Ez-Zucâc, Abdullah bin Mübeşşir, Zeyd bin Ebi Attâb, Ebu Salih, Abdullah
bin İbrahim bin Abdirrahman, Abdullah bin Temmâm, Abdurrahman bin Buzurc
(Büzürg) El-Farsî, İshak bin Buzurc El-Farsî El-Mısrî, Sâlim bin Şevvâl, Muslim
bin Ziyâd El-Kureşî
Diğer yazıt sahibi Ebu
Said’in sahibesi Ümmu Şurahbil Hasene ise, Şurahbil bin Hasene (R.A) ‘nin validesidir.
Şurahbil bin Hasene (R.A)’nin nesebi şu şekilde zabtedilmiştir.
شرحبيل ابن عبد الله بن المطاع بن عمرو الكندي
Şurahbil bin Abdillah bin
El-Mutâ’ bin Amr El-Kindî
Ümmu Şurahbil Hasene Mekke’de
erken dönemde Müslüman olanlardan ve oğlu Şurahbil ile İkinci Habeşistan
Hicretinde yer alanlardandır. Şurahbil daha ziyade validesi Hasene ile meşhur
olduğundan, validesine nisbetle Şurahbil bin Hasene olarak anılmıştır.
Muhammed bin İshak (İbn
İshak) der ki:
Habeş Muhacirleri Ca’fer
bin Ebi Tâlib (R.A) ile Habeşistan’dan Medine-i Münevvere’ye dönmeleri
esnasında, Şurahbil bin Hasene, anne bir kardeşleri Cünâde ve Câbir ile
birlikte Beni Zureyk mıntıkasında/mahallesinde konaklayıp onlara dehalet
etmiştir. Bilahare, anne bir kardeşleri Cünâde ve Câbir Hz. Ömer (R.A)’ın
hilâfeti zamanında vefat ederler. Bunun ardından Şurahbil bin Hasene Beni
Zureykten ayrılarak Beni Zühre’nin mahallesine gidip onların halîfi olur. Bunun
üzerine beni Zureyk’ten Ebu Said bin El-Muallî Ez-Zurakî (R.A) Emîrulmü’minîn Hz.
Ömer (R.A)’e müracaat ederek Şurahbil bin Hasene’den dâvacı olur. “Halîfim/Müttefikim
olan kimse bunu benden başka kimse ile tahvil edip değiştiremez.” Der. Şurahbil bin Hasene (R.A) de: "Ben
onların Halîfi değildi. Sadece anne bir kardeşlerimle onların mahallesinde/hanelerinde
kavim/kabilelerinin yanında konakladım. Zira, o ikisi (kardeşlerim) benim için insanların en
sevgili olanlarıydı. Sıla-i Rahm olarak en yakın olanlardı. İkisi vefat
ettiğinde, kendim için (yeni) bir seçim yaptım arzu ettiğim (kabile) ile hilf
yapıp halîf oldum. Bunun üzerine Hz. Ömer (R.A) Ebu Said’e “ (Şurahbil’in
seninle halîf) olması hususunda bir kanıt/beyyine getirebilir misin? . Aksi
takdirde kendisi için yaptığı seçim öncelikli/evlâ olur” der. Ancak, Ebu Said
onun kendisi ile halîfliğine ilişkin bir beyyine getiremez. Bunun üzerine,
Şurahbil bin Hasene (R.A) Beni Zühre bin Kilâb’ın halîfi olmayı sürdürür.
Beni Zühre’den olan
sahabiler ise, Ezher bin Abdi Avf (R.A), oğulları El-Muttalib, Tuleyb, Abdullah,
Süleyman, Abdurrahman, Salih (R.Anhüm)’dir. Medine vâdilerinde Kaya yazıtları
ile ilgili saha/arazi araştırmalarımda İbn İshak’ın eserinde zikrettiği
Şurahbil bin Hasene’nin halîfliğini Beni Zühre’ye tahvil etmesi bilgisini
doğrulayan bulgulara rastladım. Şurahbil bin Hasene’nin ailesine ait kaya
yazıtları Ezher bin Abdi Avf Ez-Zührî El-Kuraşî’nin oğulları El-Muttalib,
Abdullah ve Abdurrahman’ın ailelerine ait yazıtların civarında yer almaktaydı. Avâil
mıntıkası yazıtları olarak komşuları Mut’ab bin Ebi Leheb’in ailesi ile komşu
olarak bu vadide yerleşik olduklarını te’kid etmektedir.
Bunlardan Beni Zühre’nin
Halîfi Rebî’a bin Abdillah bin Şurahbil yazıtı bunlar meyanındadır. Rebî'a'nın
babası Abdullah bin Şurahbil tâbiinden ve ünlü hadis râvilerinden olup,
babasından deği Hz. Osman (R.A) ve
Abdurrahman bin Ezher (R.A)'den rivâyetlerde bulunmuştur. Yine İsmail bin
İbrahim bin Abdillah bin Şurahbil’e ait kaya yazıtı ve Abdullah bin İsmail bin
Muhammed bin Abdillah bin Şurahbîl’e ait kaya yazıtları burada bulunmaktadır.
Diğer Notlar:
Şurahbil bin Hasene (R.A)
aile efradına ait kaya yazıtları için bakınız:
Rebî’a bin Abdillah bin
Şurahbil’e ait kaya yazıtı:
https://mufity.blogspot.com/2021/11/medine-i-munevvere-civarnda-tabiinden.html
İsmail bin İbrahim bin
Abdillah bin Şurahbil’e ait kaya yazıtı:
https://mufity.blogspot.com/2021/06/medine-i-munevvere-civarnda-tabiinin.html
Abdullah bin İsmail bin
Muhammed bin Abdillah bin Şurahbîl bin Hasene’ye ait kaya yazıtı:
https://mufity.blogspot.com/2023/05/medine-i-munevverede-ashab-kiramn.html
Ayrıca, Medine-i
Münevvere’nin 110 Km. güneyinde Vadiyu’l-Fura’ وادي الفرع mıntıkasında Şurahbil bin Hasene (R.A)’nin
oğlu Tâbiînden ve Hadis Râvisi Abdullah bin Şurahbil’e ait kaya yazıtı için
bakınız:
https://mufity.blogspot.com/2023/12/medine-i-munevverenin-110-km-guneyinde.html
Şurahbil bin Hasene (R.A)
Şurahbil bin Hasene bin Abdilmutâ' El-Kindi (R.A)'dir. Babasının adı Abdullah'tır. Ancak annesinin adı Hasene ile tanınıp künyelenmiştir. Şurahbil ikinci Habeşistan muhacirlerindendir. Hz. Ebubekir (R.A) devrinde Şam'a gönderilen İslam ordusunun bazı bölüklerinde emirlik yapmıştır. Ebu Ubeyde bin El-Cerrah'ın komutasında iken Ürdün nehri çevresini fethetmiştir. Ürdün'de vefat etmiş olup. Ürdün'deki türbesi halen ziyaretgâhtır.
Ürdün'de Ashâb-ı Kirâm'dan Şurahbîl bin Hasene (R.A) 'nin Türbe-i Şerifelerinde
At the tomb of Shurahbil bin Hasanah, One Of The Companions Of The Prophet (PBUH) In Jordan
في ضريح سيدنا الصحابي الجليل شرحبيل بن حسنة رضی الله عنه في الاردن
Yorumlar
Yorum Gönder