Arabistan, Tebuk/Hisma حسمی ‘da Cebelu’l-Levz جبل اللوز Mevkiinde Yeni Bulunan Tâbiînden ve ünlü Hadis râvisi Ca’fer bin Abdillah bin Ebi’l-Hakem’in oğlu Hadis râvisi Abdülhamîd bin Ca’fer bin Abdillah bin El-Hakem’e ait kaya yazıtı ve tercümesi (Vefatı: Medine 153/770)

 



Arabistan, Tebuk/Hisma  حسمی ‘da Cebelu’l-Levz  جبل اللوز  Mevkiinde Yeni Bulunan Tâbiînden ve ünlü Hadis râvisi Ca’fer bin Abdillah bin Ebi’l-Hakem’in oğlu Hadis râvisi Abdülhamîd bin Ca’fer bin Abdillah bin El-Hakem’e ait kaya yazıtı ve tercümesi (Vefatı: Medine 153/770)

 

Bu çok çok değerli keşiflerinden ve paylaşımlarından dolayı Arkeolog/Epigrafist/Tarihçi

 فريق الصحراء

@AlsahraTeam 'a teşekkürü borç biliriz

 

شكراً جزيلاً لفريق الصحراء 

@AlsahraTeam

لأجل اكتشافاتهم و تغريداتهم و مشاركاتهم و قراءتهم القيّمة للنقوش الاسلامية المبكرة

 

https://alsahra.org/2025/04/%d9%85%d9%86-%d9%83%d8%aa%d8%a7%d8%a8%d8%a7%d8%aa-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%b3%d8%a7%d9%81%d8%b1%d9%8a%d9%86-%d9%81%d9%8a-%d8%a7%d9%84%d9%82%d8%b1%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%a3%d9%88%d9%84/

 


 

أنا عبد ا

لحميد بن جعفر

ابن عبد الله ابن ا

بي الحكم اؤمن با

لله العظيم

 

Ben Abdülhamid bin Ca’fer bin Abdillah bin Ebi’l-Hakem Yüce/Ulu Allah’a İman ediyorum.




تعليق فريق الصحراء حفظهم الله

 

اسم واضح رباعي امكننا التعرف عليه, أما والده جعفر فقد قال عنه في اكمال تهذيب الكمال جعفر بن عبد الله بن الحكم بن رافع بن سنان الأنصاري الأوسي المدني. ذكر المزي أنه روى عن أنس، وأبى ذلك ابن حبان فقال – لما ذكره في الثقات -: روى عن أنس إن كان حفظه أبو بكر الحنفي.

وقال مسلم في «الطبقة الثانية من أهل المدينة»: هو والد عبد الحميد.

وقال أبو عبد الرحمن النسائي – : جعفر بن عبد الله بن الحكم الأنصاري مدني ثقة.

أما صاحب النقش فقد ترجم له البخاري: عبد الحميد بن جعفر بن عبد الله بن الحكم بن رافع بن سنان، أبو حفص، الأوسي، الأنصاري، المديني. سمع محمد بن عمرو بن عطاء، وأباه، سمع منه يحيى القطان، وهشيم، وأبو نعيم. وقال بعضهم: عبد الحميد بن سلمة، وهو وهم

جامع الاصول:عبد الحميد بن جعفر هو أبو حفص، ويقالأبو الفضل، عبد الحميد بن جعفر بن عبد الله بن الحكم بن رافع بن سنان الأنصاري الأوسي المدنيسمع أباه، ونفرا من التابعين، وغيرهم منهم محمد بن عمرو بن عطاءروى عنه يحيى بن سعيد القطان، وهشيم بن بشير، وأبو نعيم، وأبو معاوية الضريرمات سنة ثلاث وخمسين ومائة

ذكر البخاري ان له ابنا اسمه سعد بن عبد الحميد بن جعفر بن عبد الله بن الحكم بن رافع بن سنان، أبو معاذ، الأنصاري، الحكميبغدادي، سكن ربض الأنصارسمع ابن أبي الزناد، وعلي بن ثابت

لكن هناك اشكالية هل جدهم اسمه الحكم أم ابي الحكم. النقش واضح ان الصحيح هو “ابي الحكم”.  لكنها تبقى مشكلة وقد يقال انهما شخصين مختلفين؟

هنا يأتي الخطيب البغدادي ليقدم لنا حبل الانقاذ فقد قال في تاريخ بغداد

أَخْبَرَنَا محمد بن أحمد بن رزق، أخبرنا إبراهيم بن محمد بن يحيى المزكي، أخبرنا محمّد بن إسحاق السّرّاج، حدّثني حجاج بن الشّاعر، حدّثنا سعد بن عبد الحميد بن جعفر قال: أبي عبد الحميد بن جعفر بن الحكم بن أبي الحكم واسم أبي الحكم رافع بن سنان، وعبد الحميد يكنى أبا الفضل، ومات بالمدينة سنة ثلاث وخمسين ومائة.

جزاك الله خيرا ايها الخطيب: فقد وضحت لنا الأمور فكلاهما صحيح فالحكم هو ابن “ابي الحكم” وكلاهما يمكن الانتساب له

 

 

Vâzıh olan dört isimle onu tanıma imkanı buluyoruz. Babası Ca’fer ile ilgili اكمال تهذيب الكمال  İkmâlu Tehzîbi’l-Kemâl’de Ca’fer bin Abdillah bin El-Hakem bin Râfi’ bin Sinân El-Ensarî El-Evsî El-Medenî olarak söz edilmektedir. El-Mizzî’in zikrettiğine göre Hz. Enes (R.A)’ten rivâyette bulunmuş, İbn Hibbân ise bundan sarf-ı nazar ederek Es-Siqat’da zikrettiğine göre, Ebubekir El-Hanefi’nin rivayeti/hıfzına göre Cafer bin Abdillah Enes’ten rivayette bulunmuş. Müslim ise Medine ehlinden ikinci tabaka meyanında zikredip, Abdülhamid’in babası olduğu kaydetmiştir.

Sünen Sahibi Neseî’ye göre: جعفر بن عبد الله بن الحكم الأنصاري مدني ثقة

Ca’fer bin Abdillah bin El-Hakem El-Ensarî Medineli olup, Siqa’dır/Güvenilir râilerdendir.

 

Yazıt sahibi Abdülhamid bin Ca’fer Buharî’nin tarihindeki terceme-i hâline göre ise: Abdülhamid bin Ca’fer bin Abdillah bin El-Hakem bin Râfi’ bin Sinân, Ebu Hafs El-Evsî, El-Ensarî El-Medînî, Muhammed bin Amr bin Atâ’dan ve babasından hadis istima’ etti. Kendisinden ise Yahya El-Kattân, Hüşeym, Ebu Nu’aym hadis istima’ etti. Bazı kimseler ona Abdülhamid bin Seleme dedi. Bu ise hatalı bir zanndır.

İbnu’l-Es’ir’in Câmi’u’l-Usûl’üne göre ise Abdülhamid bin Ca’fer Ebu Hafs , Ebu’l-Fazl da denir. Abdülhamid bin Ca’fer bin Abdillah bin El-Hakem bin Râfi’ bin Sinan El-Ensarî El-Evsî El-Medenî . Babasından, Tâbiînden bir topluluktan ve bunlardan gayri Muhammed bin Amr bin Atâ’dan hadis istima’ etti. Kendisinden ise Yahya bin Said El-Kattân, Hüşeym bin Beşîr, Ebu Nu’aym ve Ebu Muaviye Ed-Darîr rivâyette bulunmuştur. 153 Senesinde vefat etti.

 

Buhari’nin zikrettiğine göre, Sa’d bin Abdülhamid bin Ca’fer bin Abdillah bin El-Hakem bin Râfi’ bin Sinan, Ebu Muâz El-Ensarî El-Hakemi El-Bağdadi diye bir oğlu da varmış. Bağdat’ta  ربض الأنصار  ‘da sâkin olmuş ve İbn Ebi’z-Zinâd ve Ali bin Sâbit’ten adis istima’ etmiş.

Yalnız burada dedesinin adının El-Hakem veya Ebi’l-Hakem olup olmadığında bir problem söz konusudur. Yazıtta dedesinin adı bariz bir şekilde Ebi’l-Hakem olarak yazılmıştır. Burada proble çözülememektedir. Burada iki ayrı şahıstan mı söz ediliyor?

Ancak burada El-Hatib El-Bağdadi Tarihu Bağdâd adlı ünlü eserinde adeta bir kurtarıcı halatı sunuyor.

أَخْبَرَنَا محمد بن أحمد بن رزق، أخبرنا إبراهيم بن محمد بن يحيى المزكي، أخبرنا محمّد بن إسحاق السّرّاج، حدّثني حجاج بن الشّاعر، حدّثنا سعد بن عبد
الحميد بن جعفر قال: أبي عبد الحميد بن جعفر بن الحكم بن أبي الحكم واسم أبي الحكم رافع بن سنان، وعبد الحميد يكنى أبا الفضل، ومات بالمدينة سنة ثلاث وخمسين ومائة

 

Bize Muhammed bin Amed bin Ruzak haber verdi. Bize İbrahim bin Muhammed bin Yahya El-Muzekkî haber verdi. Bize ise Muhammed bin İshak Es-Serrâc haber verdi. (o da) bana Haccac bin Eş-Şâir rivayet etti. Bize Sa’d bin Abdilhamid bin Ca’fer riatte bulundu. Dediki: Babam Abdülhamid bin Ca’fer bin El-Hakem bin Ebî’l-Hakem’dir. Ebi’l-Hakem’in adı Râfi’ bin Sinan’dır. Ve Abdülhamid’in lakabı Ebu’l-Fazl’dır. Yüz elli üç senesinde Medine’de vefat etmiştir.

 

Allah sana hayılı mükafatını versin ey El-Hatib! Bu meseleyi bize tavzih ettin. Her ikisi de sahihtir. El-Hakem, Ebu’l-Hakem’in oğludur. Her ikisi de ona nisbet edilebilir.

 



















Yazıt sahibi Abdülhamid bin Ca’fer Kaderiyye itikadına sahip olmakla suçlanmış olsa da, Ricâl kitaplarında bunun iftira olduğu kaydedilmiştir.

 

Dedesi Râfi’ bin Sinan El-Ensarî (R.A) için bakınız:

 

https://hadithtransmitters.hawramani.com/?s=%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%B9+%D8%A8%D9%86+%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%86

 

https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b1%d8%a7%d9%81%d8%b9-%d8%a8%d9%86-%d8%b3%d9%86%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b5%d8%a7%d8%b1%d9%8a/

 

https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b1%d8%a7%d9%81%d8%b9-%d8%a8%d9%86-%d8%b3%d9%86%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%88%d8%b3%d9%8a-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b5%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%d8%a7%d8%a8%d9%88-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%83%d9%85/

 

Yazıt Sahibi Abdülhamid bin Ca’fer El-Ensari El-Evsî ile ilgili bakınız:

 

https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%85%d9%8a%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%ac%d8%b9%d9%81%d8%b1/

 

https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%85%d9%8a%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%ac%d8%b9%d9%81%d8%b1-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b5%d8%a7%d8%b1%d9%8a-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%af%d9%8a%d9%86%d9%89/

 

https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%85%d9%8a%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%ac%d8%b9%d9%81%d8%b1-%d8%a8%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%83%d9%85-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b5%d8%a7%d8%b1%d9%8a/

https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%85%d9%8a%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%ac%d8%b9%d9%81%d8%b1-%d8%a8%d9%86-%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87/

 

https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%85%d9%8a%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%ac%d8%b9%d9%81%d8%b1-%d8%a8%d9%86-%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%a7%d9%84%d8%a3%d9%86%d8%b5%d8%a7%d8%b1%d9%8a/

 

https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%85%d9%8a%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%ac%d8%b9%d9%81%d8%b1-%d8%a8%d9%86-%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%a8%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%83%d9%85/

 

Abdülhamid bin Ca’fer’in oğlu Sa’d bin Abdilhamîd ile ilgili bakınız:

 

https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b3%d8%b9%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%85%d9%8a%d8%af/

 

https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b3%d8%b9%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%85%d9%8a%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%ac%d8%b9%d9%81%d8%b1/

 

https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b3%d8%b9%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%85%d9%8a%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%ac%d8%b9%d9%81%d8%b1-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%83%d9%85%d9%8a/

 

https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b3%d8%b9%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%85%d9%8a%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%ac%d8%b9%d9%81%d8%b1-%d8%a8%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%83%d9%85-%d8%a8%d9%86-%d8%a7%d8%a8/

 

https://hadithtransmitters.hawramani.com/%d8%b3%d8%b9%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%85%d9%8a%d8%af-%d8%a8%d9%86-%d8%ac%d8%b9%d9%81%d8%b1-%d8%a8%d9%86-%d8%b9%d8%a8%d8%af-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87/

 


Yorumlar

Popüler Yayınlar