Kudüs, Mescid-i Aksa’da İslâm Eserleri Müzesi’nde, Mervânî Kürt Hükümdarı Emir Ebu Nasr Ahmed bin Mervân’a ait Diyarbekir’den gelecek ziyaretçilere mahsus vakfettiği iki Hane/ribâtın Ramazan 445/Aralık-Ocak 1053-1054 Tarihli Taş Vakfiyenâmesi. Arapça Kitâbe Okuma ve Tercüme: Müfid Yüksel

 

Kudüs, Mescid-i Aksa’da İslâm Eserleri Müzesi’nde, Mervânî Kürt Hükümdarı Emir Ebu Nasr Ahmed bin Mervân’a ait Diyarbekir’den gelecek ziyaretçilere mahsus vakfettiği iki Hane/ribâtın Ramazan 445/Aralık-Ocak 1053-1054 Tarihli Taş Vakfiyenâmesi. Arapça Kitâbe Okuma ve Tercüme: Müfid Yüksel

 

Bu Kitâbeden bizi haberdar eden Hayrullah Önal’a

@hayrullahonall

Teşekkürü borç biliriz.

 

Kudüs’e 5 kez seyahatte bulunmama karşın, maalesef Mescid-i Aksa’daki bu müzeyi her defasında kapalı buldum. Bu yüzden buradaki eserleri ziyaret edip görme imkanı bulamadım.

 

 

 

بسم الله الرحمن الرحيم  بهذا ما وقف و حبس الأمير السيد الأجل

نصر الدولة و عمادها ذو الصر امير ابا نصر احمد ابن مروا

ن زاد الله ثوابه و احسن مآبه بهاتين الدارين المتلاصقتين

وبحدودهما و حقوقهما علی جميع الواردين من دياربكر علی ما

 مرّ في كتاب ووقفهما فمن غيّره و او بدّله فعليه لعنة الله و ذلك

في شهر رمضان من سنة خمس و أربعين و أربعمأية انابة بالله

 

Tercüme

بسم الله الرحمن الرحيم

 

 

Rahman ve Rahîm Olan Allah’ın Adıyla,

Bununla seçkin efendi (miz) Emir Nasru’d-Devle (Devletin Gücü) ve direği hazine sahibi Emir Ebu Nasr Ahmed bin Mervân Allah Sevâbını artırsın (Ahirette) intikal edeceği mekânı güzel kılsın, vakf ve habs ettiğidir. Şu iki bitişik/Mütelâsık ikâmetgâh/ribât , hudutlar/sınırları ve hukuku ile her ikisinin vakfı ve kitapta/defterde geçtiği üzere Diyarbekir’den gelenlere tahsis kılınmıştır. Allah’ın la’neti Bunu tağyir ve tebdil edenlere/değiştirenlerin üzerine olsun. Ve bu dörtyüz kırk beş senesinin Ramazan ayında Allah’a inâbe ederek (yazılmıştır).  

 

English Translation:

 

“In the Name of Allah/God, the Most Gracious, the Most Merciful. This is what has been endowed and made into a religious bequest/foundation by Amir al-Sayyid al-Ajal Nasr al Dawla and its support Dhu’s-Surr (The owner of the treasury), Amîr, the father of Nasr/Abu Nasr Ahmad Ibn Marwan. May God reward his good deeds and bless these two adjoining houses/convents, with their delimitations, and their rights for all who come from Diyar Bakr as is (mentioned) in the book and the endowments, and those who change it or replace it, may the curse of Allah/God be upon them. This is on the [date] month of Ramadan, in the year 445. With repentance to Allah/God”

Müze tarafından yapılan İngilizce tercümesindeki hatalar düzeltilmiş, eksikler tamamlanmıştır.

The mistakes in its English translation made by the museum have been corrected. 

https://islamicart.museumwnf.org/database_item.php?id=object;ISL;pa;Mus01;50;enPrepares

 

Kudüs, Mescid-i Aksa Avlusunda Mermer/Taş Kitabenin bulunduğu İslâm Eserleri Müzesi

Notlar:

Şerefnâme’ye göre, Meyâfarkîn/Silvânda hakimiyet oluşturan Kürtlerden Bâz bin Dostik’in yeğeni (Kızkardeşinin oğlu) olan Ahmed bin Mervân ağabeyi Ebu Ali Hasan bin Mervân’dan sonra hanedanın başına geçmiştir. Ve kısa zamanda Diyarbekir çevresi tamamen bu hanedanın hakimiyetine geçmiş Harput’a kadar bir bölgeyi kapsamıştır. Ahmed bin Mervân 52 Sene hükümdarlık yapmış, Büyük Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey’e gayet kıymetli hediyeler göndererek ilişkilerini geliştirmiştir. Bir ara Fahru’d-Devle bin Cuheyr/Cehîr Ahmed bin Mervânın vezirliğini yapmış bilahare Abbasi halifesine vezirlik yapmıştır. Ve yine daha önce Büveyhilerden Şerefu’d-Devle’nin vezirliğini yapan Ebu’kâsım El-Mağribi de Ahmed bin Mervân’ın veziri olmuştur. Ahmed bin Mervân 453/1061 yılında 80 yaşında Allah (C.C) Rahmetine intikal etmiştir. Bu durumda bu taş vakfiyenin hükümdar 71-72 yaşlarında iken yazılmış olduğu anlaşılmaktadır.

Mervâni Kürt Hanedânı ve Emir Ahmed bin Mervân hakkında en kapsamlı bilgi ise, İbnu’l-Ezrak El-Fârikî’nin “Târihu Meyyafarkîn ve Amid   تاريخ ميافارقين و آمِد” adlı ünlü eserinde yer almaktadır. Ebu Ali Hasan bin Mervân’dan sonra Ebu nasr Nasru’d-Devle Ahmed bin Mervân dönemi Mervânilerin en parlak yılları olmuş. Hanedan’ın hem Abbasiler hem de Fâtimiler ve hem de Tuğrul Bey nezdinde yüksek bir itibarı olmuş. Ebu’l-Kasım ve İbn Cuheyr gibi vezirlerle bu itibar daha da ziyadeleşmiştir. Harput’tan El-Cezire ve Musul’a kadar geniş bir hakimiyet sahasına sahip olmuştur. Aynı zamanda Meyyafarkin ve Amid’te yüksek bayındırlık ve imâr faaliyetleri görülmüştür. Nasru’d-Devle Ahmed bin Mervân’ın ölümünden sonra tahta geçen oğlu Nizâmeddin zamanında ise kardeşi Said ile baş gösteren taht kavgaları hanedanının düşüşe geçmesine, zayıflamasına neden olmuştur neden olmuş. Bu dönemde Selçuklu veziri Nizamülmülk ile kardeşi Said sebebi ile oluşan nizâ ve berudet daha da zayıflamayı getirmiş. Malazgirt, Ahlat ve çevresi ile Diyarbekir kaybedilmiş. Onun oğlu Nasru’d-Devle zamanında Hanedanın payitahtı olan Meyyafarkin de elden çıkmış, Nasru’d-Devle’nin El-Cezire’de vefatı ile yüz yıl süren devlet ortadan kalkmıştır.

 

Taş vakfiye’de Diyarbekir’den Kudüs’ü ziyarete gelecek kimselere tahsis edilen iki evin/ribâtın Kudüs’ün neresinde olduğu bilinememektedir. Ancak, Mescid-i Aksa, Bâbu’l-Hadîd’e bitişik Ribâtu’l-Kürd  رباط الكرد  binalarının asıllarının bu vakfiyede belirtilen mekanlar olması muhtemeldir.

 

 

Kudüs'te, Mescid-i Aksa'nın Bâbu'l-Hadid/Iron Gate/Demir Kapısına bitişik, bir zamanlar tarihte, Eyyubîler ve Memlüklüler zamanında Mescid-i Aksa'nın Kürt muhafızlarına ait "  رباط الكرد  Ribâtu'l-Kürd" binalarında. Günümüzde Yahudiler tarafından Küçük Ağlama Duvarı olarak kullanılmaktadır