İstanbul'un Kaybolan Camileri: Salıpazarı Camii (Süheyl Bey Camii)- Müfid Yüksel

 

  

 

İstanbul'un Kaybolan Camileri:

Salıpazarı Camii (Süheyl Bey Camii)- Müfid Yüksel

  

Cami, Fındıklı yakınında Salıpazarı’nda bulunmaktaydı. Camiin bânisi derya beylerinden Süheyl Bey’dir. Cami ile alakalı Hadîika’da şu bilgiler bulunmaktadır:

 

“Salıpazarı Camii Der Kurb-ı Fındıklı

 

Bânisi derya beylerinden Süheyl Bey’dir ki, pederi Hemdem Ağa Tersâne kethüdası olmuştur. Merkadi nâma’lumdur. Mukâbilinde vâki çeşme musâhiban-ı şehriyârîden Mehmed Ağa’nın eser-i hayrıdır. Mahallesi vardır. “ (Ayvansarâyî, Hadîka, Yazma, Topkapı Sarayı Kütüp. H. 1568:132b; Yazma, Hattat Rakım Nüshası, İst. Üniv. nekty08872: 169a; Matbû Nüsha  1281:2/78)

 

Tahsin Öz’e göre Cami, Süheyl Bey tarafından 1591’de Mimar Sinan’a yaptırılmış. Zamanla harap hale geldiğinden Sultan Abdülazîz tarafından 1290/1873 tarihinde yeni tarzda, fevkânî, kârgir, minaresi kesme taştan, tek kubbeli ve altıgen (müseddes) olarak inşa edilmiştir. Camiin altında çeşme yapılmıştır. (Öz, İstanbul Camileri, TTK Yay. 3. Baskı, 1997: 2/57)

Bu çeşme üzerindeki kitâbe şu şekildedir:

 

 

 

حضرت عبدالعزيز خانڭ يم لطفی خدا

ايلمش سيرابساز گشت آمن كائنات

طرح توسيع طريقده بو سهيل بگ جامعن

ياپدروب نوطرز ايله اول داور شوكتسمّات

قيلدی تحتنده بو دلجو چشمه يی اجرا ايله

بو محلّه خلقنی سيراب شهد التفات

صفوت آبن گوروب سردی نما اولور زلال

رشك شيرينی طعمندن ارِير قند نبات

فتحيا احيای عطشانه روان تاريخ تام

گل بو والا چشمۀ شاهيدن ايچ ماء حيات

١٢٩٠

 

 

 

Hazret-i Abdülazîz Hân’ın yemm-i lutfi Huda

Eylemiş seyrâbsâz-ı geşt-i âmin-i kâinât

Tarh-ı tevsî’i tarîkde bu Süheyl Bey Cami’in

Yapdırıb nev-tarz ile ol dâver-i şevket-semmât

Kıldı tahtında bu dilcû çeşmeyi icra ile

Bu mahalle halkını seyrâb-ı şehd-i iltifât

Safvet âbın görüb serdi nümâ olur zülâl

Reşk-i şîrîni ta’mından erir kand-ı nebât

Fethiyâ ihyâ-yı ‘atşâna revân tarîh-i tâmm

Gel bu vâlâ çeşme-i şâhîden iç mâ-i hayât

1290

 

(Mehmed Râif, Mir’ât, 1314:346; Öz,1997:2/57; Eygi, 2003:228)

 

Cami, hiçbir sebep yokken 1957 yılında yol genişletme bahanesi ile altındaki çeşmeyle birlikte yıktırılmıştır. Yerinin bir kısmı yola gitmiş diğer bir kısmına bina yapılmıştır.Son yıllarda bu camiin ihyâsı çalışmaları yapılmış. Câmi, yıkıldığı dönemdeki mimarisine tümü ile yabancı bir şekilde yeni modern tarzda ön tarafı tamamen camekanlı ucube bir plaza şeklinde inşâ edilmiştir

 

 

Bibliography

 Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin, 1231. Hadîkatu’l-Cevâmi, Yazma, Topkapı Sarayı Kütüp. Yazmaları, H.1568

Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin, 1231. Hadîkatu’l-Cevâmi, Yazma, Hattat Mustafa Rakım Hattıyla, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, nekty08872

Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin, 1281. Hadîkatu’l-Cevâmi, Cilt. 1-2, Matbaa-i Amire, İstanbul

C.H.P, Eminönü Halkevi, Müze Ve Sergiler Şubesi, Eski eserler Dosyası, No:323, 1940

Eski Eser Encümen Arşivi, No:323

Eygi, Mehmed Şevket, 2003. Cami Kıyımı, Bedir Yayınları, İstanbul

Mehmed Râif, Mir’ât-ı İstanbul, 1314, İstanbul

Öz, Tahsin, 1997. İstanbul Camileri, Cilt.1-2, 3. Baskı, TTK Yayınları, Ankara