İstanbul'un Kaybolan Camileri: İstiklâl Meyhanesine Çevrilen Beyoğlu Kâtip Mustafa Çelebi (Yenimahalle) Mescidi. Müfid Yüksel

 

İstanbul'un Kaybolan Camileri: İstiklâl Meyhanesine Çevrilen Beyoğlu Kâtip Mustafa Çelebi (Yenimahalle) Mescidi.

Müfid Yüksel   Cami Beyoğlu ilçesi Kâtip Mustafa Çelebî mahallesi Çukur Çeşme sokağında 465 Ada, 35 Parselde bulunuyordu. Camiin bânisi Kâtip Mustafa Çelebî Beyoğlu Ağa Camii’nin bânisi sonradan Şeyhu’l-Harem olarak Medine-i Münevvere’de vefat etmiş olan Kapı Ağası Hüseyin Ağa’nın kâtibidir. Kabri Beyoğlu Firuz Ağa mahallesindeki Firuz Ağa  Camii karşı köşesinde yer alan mektebinin altında bulunmaktaydı. Bu mektep ve türbe bugün mevcut değildir. Bu Mescidle ilgili Hadikatu’l-Cevâmi’de şu satırlar yer almaktadır:

  “ Yeni Mahalle Mescidi Der Kurb-ı Tophâne-i Amire   Bânisi Kâtib Mustafa Efendi’dir ki, karîbinde vâki’ câmiin bânisi olan Şeyhu’l-Harem Hüseyin Ağa’nın hizmet-i kitâbetinde olmuştur. Ve âğa-yı mezbur Medine-i münevvere’de vefat etmiştir. Ve sâhib-i Câmi’ Mustafa Efendi’nin kabri Fîrûz Ağa Camii’nin mukâbilinde köşede kendi binâ eylediği fevkânî mektebin tahtındadır. Mahallesi vardır. (Ayvansarâyî, Hadika, H. Rakım Nüshası, 1231: 165; 1281:2/70)    Kâgir duvarlı ve ahşap çatılı, taş minareli olan bu mescid 27 Şubat 1322 tarihinde çizilen plana göre kare planlı, arka tarafında çift maksureli olup camiin sağ tarafında minare ve tabutluklar yer almış. Maksurelerin arkasında ise son cemaat mahalli bulunuyormuş. (BOA, PPK, 516).

Kâtip Mustafa Çelebî Camiinin 27 Şubat 1322 Tarihli Yeniden İnşâ Projesinin Çizimi-BOA, PPK, 516

31 Kanun-i Evvel 1323 tarihli bir kayda göre, Camiin arkasında madam Zarifi’nin uhdesinde olan arsaya dikişhane yapılmasına müsaade edilmiş, ancak Cami ve camiye ait olan arsa muhafaza olunmuştur. (BOA, PPK, 536)

BOA, PPK, 536 Nolu Çizim

Perwitich'in 1927 Tarihli Sigorta Haritalarında Çukurçeşme Sokağındaki Kâtip Mustafa Çelebi Camii

Cami, 30’lı yıllarda kadro harici bırakılmış. 9 Ağustos 1941 tarihinde Cami binası  arsası ile beraber Vakıflar umum müdürlüğü tarafından 4010 lira bedel karşılığı Şükrü Bıkmaz adlı bir şahsa satılarak yıktırılmış, yerine üç katlı betonarme bina yapılmıştır.

Camiin Bina Ve Arsasının Vakıflar Umum Müdürlüğü Tarafından Şükrü Bıkmaz Adlı Bir Şahsa Satıldığına İlişkin 1941 Tarihli Resmi Belge

Bu üç katlı bina en son 2005 yılında Turizm bakanlığından alınan ruhsatla İstiklâl Meyhânesine dönüştürülmüştür. Karşısında Cebecibaşı Abdullah Ağa Çeşmesi (Çukurçeşme) vardır.

Cebecibaşı Abdullah Ağa Çeşmesi (Çukurçeşme) ve Kitâbesi

Bir Zamanlar Kâtip Mustafa Çelebî Camiinin Bulunduğu Yerde Şimdilerde İstiklâl Meyhanesi Var.

Kâtip Mustafa Çelebî Cami-i Şerîfinin Yeri İstiklâl Meyhanesine Dönüştürüldükten Sonra

( Öz, 1997:2/71; Eygi, 2003:242; Mehmed Râif, Mir’ât, 1314:373)  

Bibliography   Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin, 1231. Hadîkatu’l-Cevâmi, Yazma, Hattat Mustafa Rakım Hattıyla, TTK, Yazma Eserler Kütüphanesi

Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin, 1281. Hadîkatu’l-Cevâmi, Cilt. 1-2, Matbaa-i Amire, İstanbul

Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Plan/Proje/Kroki, No: 516,536

Eygi, Mehmed Şevket, 2003. Cami Kıyımı, Bedir Yayınları, İstanbul

Mehmed Râif, Mir’ât-ı İstanbul, 1314, İstanbul

Öz, Tahsin, 1997. İstanbul Camileri, Cilt.1-2, 3. Baskı, TTK Yayınları, Ankara