Osmanlı Meclis-i Meb'usânında Kürdistan Meb'usları: II. Meşrutiyet Devrinde, Birinci Devre Osmanlı Meclis-i Meb'usanı'nda Hakkarî Meb'usu Olan Merhum Arvasizâde Şeyh Seyyid Taha El-Arvâsî Efendi.

Osmanlı Meclis-i Meb'usânında Kürdistan Meb'usları:

II. Meşrutiyet Devrinde, Birinci Devre Osmanlı Meclis-i Meb'usanı'nda Hakkarî Meb'usu Olan Merhum Arvasizâde Şeyh Seyyid Taha El-Arvâsî Efendi. 

Müfid Yüksel

Başkale Müftüsü Arvasi Seyyid Muhyiddin Efendi'nin torunu, Şeyh Mustafa Efendi'nin mahdumu, ünlü Şeyh Abdülhakim Arvasî'nin kardeşidir. 1280/1864 Başkale/Elbak doğumludur. Medrese tahsili görüp, müderrislik ve memuriyetlerde bulunmuştur. Bilahare Gever/Yüksekova müftüsü olmuştur. 1904'te Van Nakibul-Eşraflık Kaymakamlığına getirilmiştir. 1324/1908'de II. Meşrutiyette Hakkari Meb'usluğuna intihap edilmiştir. 1912 yılında Meclisin feshi üzerine Hakkari'ye dönüp burada Evkâf müdürlüğü yapmış, 1915'te Rus işgalinde Süleymaniye-Kerkük taraflarına hicret eder. Kerkük'te Müderrislik, Musul'da mektepte muallimlik vazifeleri ifâ eder. 1918'de memleketine avdet ederek Van müftüsü olur. 

İstanbul’da izinli bulunduğu esnada 1919’da Sultan Vahîdeddin’in iradesiyle Medrese-i Süleymaniye (sonra Medresetü’l-Mütehassisîn adını aldı) Fıkh-ı Şâfiî müderrisliğine tayin olundu. Aynı irade-i seniyye ile ağabeyi Seyyid Abdülhakîm Efendi de bu medreseye tasavvuf müderrisi tayin edildi. Burada dört sene kaldı. 1920’de İzmir Pâyesi’ne ek olarak Mahrec Pâyesi aldı.

1920’de milli meclise Hakkâri Milletvekili seçildiği halde, İstanbul’un işgali sebebiyle Ankara’ya geçemediği için istifa etmiş sayıldı. 1923-1924 arası Ankara’da Şer’iyye Vekâleti Heyet-i İftâiyye reisliği 1924-1928 arası da Heyet-i Müşâvere Reisliği yaptı. Bu vazifede iken felç geçirerek 19 Eylül 1928 tarihinde vefat etti. Kalaba mezarlığına gömüldü. Burası iskâna açılınca, Bağlum’a ağabeyinin yanına nakledildi. Dört çocuğu genç yaşta vefat etti.Ana dili Kürtçe ve Türkçe’den başka mükemmel Arapça ve Farsça bilirdi.

Eserlerinden hiçbiri basılmamıştır. Ayrıca çok talebe okutup defalarca icâzet vermiştir. Abdürrahim Zapsu, Kirazlımescid İmamı Mesnevihân Seyyid Arvasizâde Cemal Efendi, Kadıköy Müftüsü Seyyid Arvasizâde Mekki Efendi kendisinden okumuştur. Aynı zamanda edip ve hattat idi. Astronomi üzerine derin bilgisi sebebiyle medreseden arkadaşı Kandilli Rasathanesi Müdürü Fatin Gökmen belirli konularda kendisine danışırmış. Evinde bulunan nadide eserlerden oluşan binlerce yazma eserin ise akibeti bilinmemektedir. Hususu ile, Kürtçe yazma eserlerlerde de zengin bir kolleksiyona sahipti. 

Eserleri: (Hiçbiri basılmamıştır.)

Edebiyatta Bânet Suad Kasidesi’ne Türkçe şerh; Münâzara ilminde Âdâb-ı Gelenbevî’ye şerh; Mantıkta Burhan-ı Gelenbevî’ye şerh; Mantıkta Tezhîbü’t-Tehzîb Belâgatta Kalâidü’d-Darâir; Astronomide Bahâî’nin Teşrîhü’l-Eflâk’ine şerh

Seyyid Taha El-Arvâsî ile ilgili Başbakanlık Osmanlı Arşivinde yer alan bir belge:

BOA

MF:MKT

1175/90

28/L./1329

Maârif-i Umûmiye Nezâret-i Celîlesi Tahrîrât Kalemi Müsveddâtına Mahsûs Varakadır

Sâdırât Numaraları:

Müsvedde: 1138

Umûmî: 8412

Husûsî: 274

Târih-i Tesvîdi: 8 Teşrîn-i Evvele Sene 1327

Târih-i Tebyîzi:

Fi 28 Şevvâl 1329

Fi 8 Teşrîn-i Evvel 1327

İstanbul Maârif Müdîriyetine

Ahîren dâire-i intihâbiyeden avdet etmiş olan Hakkârî Meb’usu Seyyid Taha Efendihazretleri rüşdiye şehâdetnâmesini hâiz mahdûmunu Kabataş i’dâdisine kayd ettirmek üzere mürâcaat etmiş ise de, vakit geçtiğinden bahisle cevâb verildiğini ifâde etmiştir. Halbuki, Hakkâri gibi uzak bir yerden gelmesi cihetiyle vakit geçmiş denilmesi mânî addedilemeyeceğinden mumaileyhin mahdumunun mektebe kayd ve kabulü tavsiye olunur efendim.