Osmanlı Devleti’nde Gürcü Sadrazamlar: Mahmud Nedim Paşa- The Georgian Grand Viziers In The Ottoman Empire: Mahmoud Nedim Pasha

Mahmud Nedim Paşa Şam Ve Bağdat Valisi Gürcü Merhum Mehmed Necib Paşa’nın küçük oğludur. Mehmed Necip Paşa Mevlana Halid-i Bağdadi –vefatı:1242/1827- zamanında Bağdad ve Şam valisi olup, Mevlana Halid-i Bağdâdî Şehrezorî Hazretlerinin Mektubâtında buna gönderilmiş mektuplar vardır. Mevlâna Hâlid Hazretlerinin Şam-Kasyon Tepesindeki türbesini Sultan Abdülmecid’in emriyle M. Necip Paşa Yaptırmıştır. Mehmed Necip Paşa aynı zaman’da Tire’de kütüphane de yaptırmış olup, değerli bir yazma eserler kütüphanesidir.

Mehmed Necip Paşa Recep 1267/Mayıs 1851 tarihinde vefat etmiş olup, Mezarı Eyüp’te Mihrişah Vâlide Sultan sebîli Ve Çeşmesinin sağ tarafındaki hazirededir. Kabir sebilin sağ tarafında yer alan büyük hâcet penceresinin arkasındadır. Barok süslemeler ve motifler yer alan Mezar şahidesinde şu kitâbe Mevcuttur:

هو الحیّ الباقی

مرحوم و مغفور المحتاج

الی رحمة ربّه الغفور

بغداد وليسی اسبق

الحاج محمّد نجيب پاشا

روحيچون الفاتحة ١٢٦٧

Huve’l-Hayyu’l-Bâkî

Merhûm Ve Mağfûr

İla Rahmeti Rabbihi’l-Ğafûr

Bağdâd Vâlîsi Esbak

El-Hâcc Mehmed Necîb Paşa

Ruhu İçün El-Fâtiha

1267

Mahmud Nedim Paşa 1233/1818 Tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Evâil-i memuriyetinde Bursalı Said Paşa’nın divan kâtibi olmuştur.1270’de vezaret rütbesiyle Sayda valisi, 1273’te İzmir valisi, 1274’te Hariciye nâzırı vekîli, 1275’te Ticâret nâzırı olmuştur. 1277’de Trablusgarp valiliği verilmiştir. 1284’te Devâî nâzırlığına getirilmiş, aynı yıl Zilka’desinde sadaret müsteşarılığını deruhde etmiş, 22 Cemaziyelâhir 1288’de Sadrazamlık mevkiine getirilmiş, ertesi sene 1289’da azledilmiştir.Ardında Kastamonu valisi, buradan da azledilerek Trabzon’da ikamete memur edilmiştir. Bundan sonra, Adana valiliği ve Şurâ-yı Devlet reisliği makamlarını ihraz etmiş, 25 Recep 1292 tarihinde ikinci kez sadrazamlık mevkiine getirilmiş. 19 Rebiülâhir 1293’te bu makamdan tekrar azledilmiştir. Buradan önce Çeşme’ye akabinde Sakız’a nefy ve iclâ kılınmış, 1296 yılında affedilerek Musul valiliğine getirilmiştir. Aynı yılın Zilhiccesinde Dâhiliye nâzırı olup, 1299 sonlarında hastalanınca ayrılıp, tekâüd olmuş, 11 Recep 1300/18 Mayıs 1883 tarihinde vefat ederek, Cağaloğlundaki bugün de halen ayakta olan mustakil türbesine defnedilmiştir. (M. Süreyya, Sicil, 1308-1315: 4/336)

Türbenin yola bakan tarafında yer alan büyük penceresinin üzerinde şu kitabeler yer almaktadır:

قال الله تبارك و تعالی كلّ نفس ذائقة الموت ثمّ الينا ترجعون

يا ايّتها النفس المطمئنّة ارجعي الی ربّك راضية مرضيّة

نجیب پاشا زاده صدر أسبق محمود ندیم پاشا مرحومڭ روحیچون لله الفاتحه فی رجب سنه ١٣٠٠

Necîb Paşazâde Sadr-ı Esbak Mahmud Nedîm Paşa Merhûmun Ruhu İçün Lillâhi’l-Fâtiha. Fi Receb 1300”

Sadareti esnasında Rus yanlısı siyaseti yüzünden bir hayli tenkide uğramış, özellikle İstanbul’daki Rus sefiri İgnatiyef’le olan yakın ilişkileri dolayısıyle ayıplanıp, suçlanmış, hatta "Nedimof" diye adlandırılmıştır. Yanlış siyaseti yüzünden, Sultan Abdülazîz’în halli hadisesine zemin hazırlamakla da suçlanmıştır. (Mahmud Celaleddin Paşa, Mir’ât-ı Hakikat)